Elke school in het funderend onderwijs moet inmiddels een draaiboek ter bespreking in de medezeggenschap hebben om te weten wat er moet gebeuren zodra corona in de herfst en winter oplaait. De mr is nu aan zet om te beoordelen of dat voorstel het juiste maatwerk bevat. Wees scherp op de details en maak duidelijke afspraken, adviseert de AOb.

De overheid schetst in het Sectorplan Covid-19 de vier scenario’s van besmettingsrisico en de gevolgen voor het onderwijs. Per scenario (donkergroen, groen, oranje en rood) staan verplichte en dringend geadviseerde maatregelen beschreven. Het gaat om algemene richtlijnen die de scholen in hun eigen draaiboek moeten uitwerken en detailleren. De PO-raad en de VO-raad hebben een ‘voorbeeld draaiboek’ gemaakt. Volgens de AOb is daarin nog te weinig aandacht voor veiligheidsmaatregelen voor personeel. Wees daar als mr dus alert op, adviseert medezeggenschapsexpert Marcel Koning.

Waar kan de mr verder op letten bij de bespreking van het draaiboek?

1.Instemming op het juiste niveau

Het draaiboek moet maatwerk zijn, per school dus, en daarmee is het zeker geen kwestie voor de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad. De maatregelen raken zowel personeel als leerlingen en dat betekent dat er twee instemmingsrechten aan de orde zijn. De personeelsgeleding is aan zet als het gaat om de veiligheid en gezondheid van het onderwijspersoneel (Wet medezeggenschap op scholen artikel 12: ‘vaststelling of wijziging van een regeling op het gebied van de arbeidsomstandigheden’).

Er zijn uiteraard ook maatregelen die specifiek bedoeld zijn voor de leerlingen. Zowel in het primair als in het voortgezet onderwijs valt dat pakket onder het instemmingsrecht van de voltallige mr (Wms artikel 10: ‘vaststelling of wijziging van regels op het gebied van het veiligheids-, gezondheids- en welzijnsbeleid, voor zover niet behorend tot de bevoegdheid van de personeelsgeleding’).

De instemmingsrechten voor de pmr en de voltallige mr gelden los van elkaar. De overlegpartner moet dus twee keer akkoord krijgen voor het draaiboek geldig is.

2. Adviezen zijn niet vrijblijvend

De overheid lijkt terughoudend in de scenario’s. De meeste maatregelen zijn geformuleerd als dringende adviezen, maar denk niet dat scholen ze kunnen negeren. Het advies geeft de richting aan, de scholen zijn aan zet om op iedere locatie de uitwerking zelf in te vullen: concreet en precies.

Een voorbeeld waarbij de pmr scherp op de details moet letten. Als scenario ‘oranje’ alleen onderwijsgerelateerde activiteiten door laat gaan op school, wat betekent dat dan voor teamvergaderingen? Alles wat niet direct bijdraagt aan het primaire proces van lesgeven moet volgens het sectorplan bij scenario oranje naar online. Het lijkt logisch dat teamvergaderingen dus online gaan, maar maak hierover duidelijke afspraken alvorens in te stemmen met het draaiboek.

Een ander voorbeeld: in scenario ‘rood’ kan de helft­ van de leerlingen beurtelings naar school komen en krijgen thuisblijvers ‘zoveel als mogelijk’ afstandsonderwijs. Wil de school dan hybride onderwijs geven inclusief de opdracht ook de leerlingen thuis actief bij de les te betrekken? Dat betekent een zwaardere belasting voor de leraar en vereist dus nadere afspraken over deze extra taak. Weet dat hybride onderwijs niet verplicht is, zegt Koning, dus let op welke keuze de school maakt. En stem alleen in met een draaiboek waarin hierover duidelijke keuzes zijn vastgelegd.

3. Meer dan een draaiboek

De ervaringen van de vorige coronajaren wegen mee bij de beoordeling van het concept-draaiboek. Wat is er geleerd over de positie van kwetsbare collega’s, leerlingen en ouders? Wat is de rol van de bedrijfsarts? Wat zijn de vooruitzichten als het gaat om handhaven van de 1,5 meter afstand? Ook op deze punten beperken de sectorplannen zich tot dringend advies, maar de wetgeving over arbeidsomstandigheden vereist meer.

De Arbowet en de daarin voorgeschreven Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) moeten juist bij Covid-19 actueel zijn. Preventie is daarbij van het grootste belang.

De verplichte RI&E kan aanvullende maatregelen nodig maken in het draaiboek. Daar hoort volgens de Arbowet een plan van aanpak bij en ook daarvoor geldt instemmingsrecht van de personeelsgeleding in de mr.

Omdat de RI&E actueel moet zijn, maakt een gewijzigd besmettingsrisico elke keer aanpassingen nodig. Ook dat is niet vrijblijvend: de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) handhaaft op de RI&E en werknemers kunnen zich daar melden als hun werkplek onveilig is.

Een checklist voor het uitvoeren van zo’n actuele RI&E rond Covid-19 is er inmiddels voor het primair onderwijs. De versie voor het vo komt eraan. 

4. Aanpak bij de bron

De Arbowet heeft het verder over een arbeidshygiënische strategie. Dat komt neer op aanpak van het risico bij de bron, bij een virus is dat elke potentieel besmette persoon. Dit heeft de voorkeur boven technische en organisatorische maatregelen.

Aanpak bij de bron is bijvoorbeeld de 1,5 meter-afstandsregel, wat de veiligheid van iedereen vergroot. Pas als dat echt niet te handhaven is, kan de instelling een alternatieve maatregel kiezen. Die moet dan wel gelijkwaardige bescherming bieden. Mondkapjes en andere persoonlijke beschermingsmiddelen komen pas aan het slot van de lijst maatregelen in aanmerking. 

5. Ventilatie

De normen voor CO2-concentratie blijven een maatstaf voor de veiligheid van het luchtklimaat in lesruimtes. Meten is weten en alle scholen hebben extra geld gekregen om dat mogelijk te maken. Het draaiboek moet vermelden wat er gebeurt als de binnenkort in elk lokaal verplichte CO2-meter alarm slaat. Ramen of deuren openen kan volstaan, maar als dat niet afdoende werkt is het tijd voor zwaardere ingrepen. Denk aan een lagere bezetting van de ruimte of in elk geval vanaf scenario oranje deze helemaal buiten gebruik stellen. Voor deskundig advies kunnen scholen terecht bij Ruimte-OK.

Meer lezen

Handreiking:

Brochure-AOb-Ventilatie-funderend-onderwijs.pdf