Andere toekomst? Raadpleging verplicht

Minder kinderen, kleinere klassen, de opheffingsnorm sluipt naderbij. In dunbevolkte gebieden vragen heel wat scholen zich af hoe lang ze het nog volhouden. En besturen met meer van dit soort scholen kijken zorgelijk naar de kosten. Sommige fusies en sluitingsplannen gingen de afgelopen jaren niet door omdat mr en ouders zich verzetten, andere scholen sloten hun deuren omdat er niets anders op zat. Meestal gebeurde dat zonder fusietoets, want op deze kleine schaal is die niet verplicht. Toch is de opheffingsnorm minder fataal dan het lijkt, zei staatssecretaris Dekker eerder dit jaar nog in de Tweede Kamer. Er zijn allerlei uitzonderingen mogelijk: Bijna 13 procent van de scholen zit de facto al onder de opheffingsnorm maar kan toch blijven bestaan.

Scholen die samenwerking zochten om voort te kunnen bestaan, hadden het de afgelopen jaren niet gemakkelijk. De regels maakten het lastig om bijzonder en openbaar onderwijs samen te voegen en als er een verhuizing binnen de gemeente aan te pas kwam, moest de nieuwe vestiging minimaal tweehonderd leerlingen tellen. Het ministerie kan op die regels nu uitzonderingen toestaan om kleine scholen te helpen, zodat het onderwijs in krimpgebieden toch een toekomst heeft. Bij fusies heeft de mr instemmingsbevoegdheid en bij sluiting van de school geldt adviesrecht. Als de grondslag van de school verandert, hebben de ouders in de mr vanouds instemmingsrecht. Maar krijgen wel alle ouders voldoende stem via deze vorm van medezeggenschap?

Daar twijfelt de Tweede Kamer aan en dus geldt er bij ingrijpende besluiten een extra garantie: de ouders moeten worden geraadpleegd voordat de mr beslist over instemming of advies. Een en ander staat in de wet Toekomstbestendig onderwijsaanbod, die ook de regels voor samenwerking versoepelt en het makkelijker maakt om van richting te veranderen of een richting aan een school toe te voegen: denk in uiterste zin aan een oecumenisch-openbare basisschool als laatste onderwijsvoorziening van een dorp. De ouderraadpleging over de grondslag is aan de wet toegevoegd op voorstel van de ChristenUnie.

Omdat fusie, samenwerking en verandering van grondslag ingrijpende beslissingen zijn, wil het rijk dat alle ouders erover kunnen meepraten. Hetzelfde is al een tijdje verplicht bij verandering van de schooltijden. De mr mag over dit soort plannen dus niet eerst adviseren en dan de achterban informeren, het moet andersom: eerst informeren, dan wachten tot de raadpleging en vervolgens pas advies uitbrengen of een besluit nemen over instemming. “Een goede mr werkt natuurlijk allang zo”, zegt AOb-adviseur medezeggenschap Marcel Koning. “Bij ingrijpende besluiten moet de mr weten hoe de schoolbevolking erover denkt, mr-leden zitten er immers niet alleen voor zichzelf.” Hoe de school de ouders raadpleegt, is een zaak van het bevoegd gezag, die daarover met mr kan overleggen. Een schriftelijke stemming is net zo geldig als een informatieavond.