Hoe bespreek je de corona-aanpak in mbo en hoger onderwijs?
Wat te doen als Covid-19 deze herfst en winter oplaait? De medezeggenschap in mbo en hoger onderwijs moet inmiddels een plan hebben ontvangen om te beoordelen. Nu het aantal besmettingen weer oploopt is er haast bij. Bespreek de zaak daarom snel maar zorgvuldig, adviseert de AOb. Blijf letten op veilige werkomstandigheden, want als het personeel besmet thuis komt te zitten is iedereen de dupe.
Van covidscenario’s naar aanpak, en dan?
Covid-19 komt terug, en de regering beoordeelt het risico voor de samenleving aan de hand van scenario’s. Wat er op scholen precies moet gebeuren, is een zaak van de instellingen. De medezeggenschapsraad, ondernemingsraad of universiteitsraad heeft als het goed is inmiddels een vertaling van de scenario’s voorgelegd gekregen.
In deze vertaling, een soort draaiboek, staat wat er moet gebeuren zodra corona in de herfst en winter oplaait. De medezeggenschap is aan zet om te beoordelen of dat voorstel het juiste maatwerk bevat. Wees scherp op de details en maak duidelijke afspraken, adviseert de AOb.
In het Sectorplan Covid-19 schetst de overheid de vier scenario’s van besmettingsrisico en de gevolgen voor het onderwijs. Per scenario (donkergroen, groen, oranje en rood) staan verplichte en dringend geadviseerde maatregelen beschreven. Het gaat om algemene richtlijnen die de scholen in hun eigen draaiboek moeten uitwerken en detailleren. Volgens de AOb is daarin nog te weinig aandacht voor veiligheidsmaatregelen voor personeel. Wees daar als mr dus alert op, adviseert medezeggenschapsexpert Marcel Koning.
Waar kan de mr verder op letten?
1. Instemming op het juiste niveau
Het draaiboek moet maatwerk zijn, in elk geval per instelling, maar waar nodig ook per vestiging of opleiding. Daar waar specifieke maatregelen van toepassing zijn, ligt ook de medezeggenschap. Zijn er bijzondere corona-afspraken voor bijvoorbeeld een laboratorium of werkplaats op de instelling, dan is de decentrale medezeggenschap de gesprekspartner.
De medezeggenschap voor het personeel is aan zet via de wetgeving rond arbeidsomstandigheden als het gaat om de veiligheid en gezondheid van het onderwijspersoneel. Maatregelen die ook studenten raken maken andere instemmingsrechten relevant, zoals die in het mbo rond hun veiligheid, gezondheid en welzijn. Dergelijke instemmingsaangelegenheden voor het personeelsdeel van de raad, de voltallige raad of studentenraad gelden los van elkaar. De overlegpartner moet zich er dus van verzekeren dat alle rechten voor instemming en advies zijn gevolgd voordat de maatregelen vaststaan.
2. Adviezen zijn niet vrijblijvend
De overheid lijkt terughoudend in de scenario’s. De meeste maatregelen zijn geformuleerd als dringende adviezen, maar denk niet dat organisaties ze kunnen negeren. Het advies geeft de richting aan, de instellingen zijn aan zet om voor iedere locatie de uitwerking zelf in te vullen: concreet en precies.
Een voorbeeld is bij scenario oranje het thuiswerkadvies voor medewerkers, en het intensiever gebruik van afstandsonderwijs: wat is er nodig om dit op een goede manier te organiseren? De ervaringen van de vorige coronajaren wegen mee bij de beoordeling. Wat is er geleerd over de positie van kwetsbare collega’s en studenten? Wat is de rol van de bedrijfsarts?
Nog een voorbeeld is scenario rood als maximaal de helft van studenten en docenten tegelijk aanwezig mag zijn. Biedt de instelling dan hybride onderwijs aan inclusief de opdracht ook de studenten thuis actief bij de les te betrekken? Dat betekent een zwaardere belasting voor de docent en vereist dus nadere afspraken over deze extra taak.
Weet dat hybride onderwijs niet verplicht is, zegt Koning, dus let op welke keuze er in het ‘draaiboek’ wordt gemaakt. En stem alleen in als duidelijke keuzes zijn vastgelegd.
3. Meer dan een draaiboek
Naast de vertaling van het sectorplan Covid-19 blijft de Arbowet van toepassing, inclusief de Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E). Aanvullende maatregelen kunnen nodig zijn, bijvoorbeeld om de 1,5 meter-afstandsnorm te kunnen handhaven. Het sectorplan beperkt zich hier tot advies, maar de wetgeving over arbeidsomstandigheden vereist meer. Daarmee verbonden maatregelen vallen onder het instemmingsrecht van de medezeggenschap voor het personeel.
Omdat de RI&E actueel moet zijn, maakt een gewijzigd besmettingsrisico elke keer aanpassingen nodig. Ook dat is niet vrijblijvend: de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) handhaaft op de RI&E en werknemers kunnen zich daar melden als hun werkplek onveilig is.
Een checklist voor het uitvoeren van zo’n actuele RI&E rond Covid-19 is er inmiddels voor het mbo en een versie voor het hbo staat binnenkort online.
4. Aanpak bij de bron
De Arbowet heeft het verder over een arbeidshygiënische strategie. Dat komt neer op aanpak van het risico bij de bron, bij een virus is dat elke potentieel besmette persoon. Dit heeft de voorkeur boven technische en organisatorische maatregelen.
Aanpak bij de bron is bijvoorbeeld de 1,5 meter-afstandsregel, wat de veiligheid van iedereen vergroot. Pas als dat echt niet te handhaven is, kan de instelling een alternatieve maatregel kiezen. Die moet dan wel gelijkwaardige bescherming bieden. Mondkapjes en andere persoonlijke beschermingsmiddelen komen pas aan het slot van de lijst maatregelen in aanmerking.
5. Ventilatie
De normen voor CO2-concentratie blijven een maatstaf voor de veiligheid van het luchtklimaat in lesruimtes. Meten is weten en alle scholen hebben extra geld gekregen om dat mogelijk te maken. Het ‘draaiboek’ moet vermelden wat er gebeurt als de CO2-meter of -meetinstalatie alarm slaat. Ramen of deuren openen kan volstaan, maar als dat niet afdoende werkt is het tijd voor zwaardere ingrepen. Denk aan een lagere bezetting van de ruimte of in elk geval vanaf scenario oranje deze helemaal buiten gebruik stellen. Voor deskundig advies kunnen instellingen terecht bij Ruimte-OK.
Meer lezen?