Pas met een dwangsom kwam het gesprek tot stand
Overleggen met de medezeggenschapsraad over het plan om de school te sluiten? Nergens voor nodig, oordeelde het bestuur van de vrije school in Weert. Er was zelfs een dwangsom nodig om de bestuurders zich aan de wet te laten houden.
Een nieuwe school kan klein beginnen, als er zicht is op groei. Optimistisch ging in Weert dan ook de vrije school Waldorf Wertha van start, augustus 2022. Onder de vleugels van vrije scholenkoepel Pallas moest het mogelijk zijn binnen drie jaar een volwaardige kleine school te laten ontstaan.
Dat viel tegen, en Pallas besloot begin 2025 dat er toch geen toekomst was voor de nieuweling. Te weinig leerlingen, onvoldoende zicht op aanwas, moeite met personeelswerving, onderwijskwaliteit te laag. Na de zomervakantie zouden de leerlingen elders heen moeten.
Een kleine school heeft ook een kleine medezeggenschapsraad, maar die heeft wel alle rechten om mee te praten over een voorgenomen sluiting en de gevolgen daarvan. Vaak is de essentie van het besluit niet te veranderen, maar er valt wel wat te kiezen bij de manier waarop een school wordt gesloten.
De bestuurders van Pallas wilden niet wachten op de mr van Waldorf Wertha. Nog voor die advies had kunnen geven ging er een brief naar de ouders. Er was ook niet te praten over een regeling van de gevolgen van sluiting voor personeel, ouders en leerlingen - daar heeft de mr instemmingsrecht op. Vergoeding van de kosten voor een adviseur en juridische bijstand in geschilprocedures? Geen sprake van.
Kort geding
Zo mag een bestuur niet omspringen met medezeggenschap, is al vele malen vastgesteld in juridisch bindende uitspraken. In een spoedprocedure bevestigde de geschillencommissie net voor de zomervakantie dat mr-kosten voor advies en bijstand moeten worden vergoed.
Daarmee was de sluiting nog niet van de baan. De mr nam een gedurfde stap en spande een kort geding aan bij de rechtbank in Den Bosch. De eis: hou de sluiting tegen tot het geschil inhoudelijk is behandeld.
Dat werd een makkie, want Pallas kwam 12 augustus niet eens opdagen bij de zitting en vond het ook niet nodig om dat vooraf aan de rechtbank te laten weten. De rechter legde een dwangsom op van maximaal 100.000 euro en gaf het schoolbestuur een veeg uit de pan: “De proceshouding van Pallas getuigt niet van enig respect voor de mr en de ouders van de leerlingen van de school.”
Winst voor de mr: de school had op papier nog toekomst. Tot de herfstvakantie zou er les worden gegeven.
Nog een beetje winst voor de mr: het bestuur stuurde nu wel een regeling van de gevolgen voor ouders en leerlingen.
Verziekte verhoudingen
Hoe meer procedures, hoe groter de kans op verziekte verhoudingen. Ook dat speelde bij Waldorf Wertha, blijkt uit de beslissing van de geschillencommissie over de advieskosten. Een personeelslid was overgeplaatst omdat de bestuurder ontevreden was met haar activiteiten in de mr. Alweer iets wat niet mag, maar inmiddels met de mantel der liefde wordt bedekt. Op aanraden van de schoolleider werd de mr-vacature niet vervuld, maar trad ook een van de ouders terug. Zo bleef er een medezeggenschapsraad van twee leden over. Wederom niet volgens de wet.
De spanning over de toekomst was niet gunstig voor de onderwijskwaliteit. Bij de zitting van de geschillencommissie over de sluiting, 11 september, kon het bestuur melden dat de Onderwijsinspectie het oordeel ‘zeer zwak’ zou geven. Uit het verslag blijkt niet dat Pallas zich daarvoor schaamde. Het werd wel aangevoerd als extra argument om de school te sluiten.
In haar uitspraak keurt de geschillencommissie het gedrag van het schoolbestuur sterk af. De koepel van vrije scholen heeft de rechten van de medezeggenschap totaal genegeerd, zeer onzorgvuldig gehandeld en voor grote onrust gezorgd. Al deze kritiek verandert niets aan de kern van de zaak. Bij te weinig leerlingen vervalt de bekostiging, de gebrekkige kwaliteit is niet snel te verhelpen, de school gaat eind december dicht. Het bestuur dat zo veel steken niet vallen, krijgt wel zijn zin. Doekje voor het bloeden is een toegezegde tijdelijke extra vergoeding van vervoerskosten voor leerlingen die na de kerstvakantie in Roermond naar de vrije school gaan.
En verder?
“Het had niet zo uit de hand hoeven lopen”, zegt advocaat Dik Berkhout die de procedures voerde voor de mr. “Werk nou gewoon mee aan overleg en ondersteuning. Voor deze kosten had de school ook een leerkracht aan kunnen stellen.” Dat is niet overdreven: het schoolbestuur gaf zelf 60.000 euro aan als juridische uitgaven. Door de school na de zomer te heropenen is Pallas ontsnapt aan de dwangsom. Die was volgens Berkhout niet bedoeld om geld weg te halen bij het onderwijs maar om te voorkomen dat het bestuur ‘definitieve sluitingshandelingen’ zou verrichten voor de inhoudelijke uitspraak van de geschillencommissie.
Met het behaalde resultaat, een half jaar langer vrijeschoolonderwijs in Weert, kan de medezeggenschapsraad leven. Nog een procedure in hoger beroep zou de levensduur van de school misschien kunnen rekken tot de zomervakantie van 2026, maar dat vinden de ouders niet meer de moeite waard, ook vanwege de houding van het schoolbestuur.
Het onwillige bestuur is nog niet van de gevolgen van zijn houding af. Het ligt onder het vergrootglas bij de Onderwijsinspectie. Die heeft in oktober 2024 een rapport met het eindoordeel onvoldoende gepubliceerd, inclusief diverse herstelopdrachten wegens gebrekkige visie, kwaliteitscultuur en uitvoering. Nieuw onderzoek is gaande en daarbij is met de mr en de ouders van Waldorf Wertha ook gesproken over de positie van de medezeggenschap.
Het servicepakket van AObMedezeggenschap biedt:
- Direct contact met de helpdesk medezeggenschap per mail en telefoon
- Vier uur gratis advisering/rechtsbijstand
- Digitale toezending van nieuwsbrieven Medezeggenschap
- Gratis deelname aan regionale AOb-platformbijeenkomsten over medezeggenschap
- 10 procent korting op AOb-medezeggenschapscursussen en –conferenties voor alle mr-, or- en opr-leden
- Korting bij Sprengers Advocaten
Lees meer over het MR- Servicepakket
