Wat is het instemmingsrecht en adviesrecht van de MR
Meedenken, meebeslissen of zelfs een voorstel tegenhouden; als lid van de medezeggenschapsraad (MR) heb je belangrijke taken! Ben jij als MR-lid niet overtuigd van bijvoorbeeld hoe in de schoolgids het hoorrecht is beschreven? Dan kun je dit aangeven. Dit heet ook wel in vakjargon het instemmingsrecht. Maar wat betekent dat precies? En wat is het verschil tussen instemmingsrecht en adviesrecht als MR-geleding? In dit artikel leggen we het uit en geven we voorbeelden die je meteen kunt toepassen in de praktijk.
Wat is het verschil tussen advies- en instemmingsrecht?
Instemmingsrecht
Er zijn twee manieren waarop een MR invloed kan uitoefenen: via adviesrecht of via instemmingsrecht. Instemmingsrecht is de sterkste vorm van invloed. Heeft de MR instemmingsrecht, dan mag een schoolbestuur pas iets veranderen als de MR daar eerst mee akkoord is gegaan. Geen instemming? Dan volgt er geen besluit.
Bijvoorbeeld: Stel dat een schoolleiding het schoolplan wil aanpassen. Het schoolplan valt onder het instemmingsrecht van de MR-geleding. Omdat dit zo belangrijk is voor de kwaliteit van het onderwijs, heeft de MR hier instemmingsrecht. Als de MR ‘nee’ zegt, gaat de wijziging niet door. Stel, de schoolleiding wil in het schoolplan opnemen dat er de komende jaren een ontwikkeling op stapel staat, in omgaan met AI en digitalisering. De MR-geleding moet het hiermee eens zijn. Anders kan dit niet aangepast worden in het schoolplan.
Adviesrecht
Bij adviesrecht mag de MR haar inhoudelijk onderbouwde reactie geven over een besluit Hiervoor brengt de MR overwegingen en argumenten in. Deze onderbouwde reactie telt mee, maar het bestuur heeft het laatste woord. Toch moet het bestuur goed uitleggen waarom het eventueel een ander besluit neemt dan wat de MR adviseert. Daarnaast moet het bestuur ook de MR-geleding in de gelegenheid stellen om nogmaals overleg te voeren, voordat het definitieve besluit wordt genomen. Voor meer informatie kun je de procedure in artikel 17 WMS erop nalezen.
Ter illustratie: De school wil een nieuwe locatie openen. De MR heeft hier adviesrecht over. Als de MR zorgen uitspreekt, bijvoorbeeld over de veiligheid of bereikbaarheid, moet het bestuur daarop reageren. Legt het bestuur het besluit naast zich naar, dan kan de MR naar de geschillencommissie stappen. Let op: voor sommige onderwerpen heeft de hele MR instemmingsrecht. En voor andere alleen de personeels-, ouder- of leerlinggeleding. Het is belangrijk om dat goed te checken in de Wet medezeggenschap op scholen (WMS). Anders dan het instemmingsrecht geldt het adviesrecht altijd voor de MR als geheel.
Instemmingsrecht MR in het basisonderwijs
In het primair onderwijs heeft de MR instemmingsrecht over een flink aantal onderwerpen. Denk aan het schoolplan, de schoolgids, het beleid rondom veiligheid op school en de klachtenregeling. Ook over de personele bezetting (formatieplan) en het ondersteuningsprofiel mag de MR meebeslissen. Als een basisschool volgend jaar het aantal vakdocenten voor gym en muziek wil halveren, is dit onderdeel van het formatieplan. De personeelsgeleding van de MR moet hier eerst mee instemmen. Zonder instemming mag de school dit plan niet uitvoeren.
Instemmingsrecht MR in het voortgezet onderwijs
In het voortgezet onderwijs (VO) geldt het instemmingsrecht onder andere voor het Programma van Toetsing en Afsluiting (PTA), het onderwijskundig beleid, de schoolgids en het schoolplan.
Voorbeeld:
Een school wil het Programma van Toetsing en Afsluiting aanpassen en de herkansingsregeling beperken. Omdat dit direct invloed heeft op de toetsing van leerlingen, moet de MR hiermee instemmen. Weigert de MR, dan blijft het oude PTA gelden. Ook de manier waarop de lestijd wordt ingevuld valt hieronder. Denk aan het invoeren van themadagen of grote wijzigingen in de lessentabel. Ook daarvoor is instemming van de MR nodig.
Welke onderwerpen zijn instemmingsplichtig?
De wet schrijft precies voor over welke onderwerpen de MR- geleding instemmingsrecht heeft. Enkele voorbeelden:
- Het schoolplan en jaarplan;
- De schoolgids; hier gaat het over het instemmingsrecht van de oudergeleding MR;
- Het formatieplan; hier gaat het over het instemmingsrecht van de personeelsgeleding MR;
- Het beleid rond veiligheid;
- Het medezeggenschapsreglement; het instemmingsrecht geldt al bij een gekwalificeerde meerderheid (tweederde);
- De regeling vrijwillige ouderbijdrage;
- Fusie van de school.
Wat als de MR niet instemt?
Als de MR niet instemt met een voorstel, dan mag het bestuur dat voorstel niet uitvoeren. Meestal gaan bestuur en MR daarna opnieuw in gesprek. Lukt het niet om tot een akkoord te komen, dan kan het bestuur het geschil voorleggen aan de Landelijke Commissie voor Geschillen (LCG WMS). Die commissie doet dan een bindende uitspraak.
De commissie beoordeelt dan of het bestuur in redelijkheid tot dat besluit heeft kunnen komen. Dit is belangrijk: bij een instemmingsgeschil kijkt de commissie juist of de MR in redelijkheid zijn instemming mocht weigeren, of dat er zwaarwegende redenen zijn die het besluit van het bestuur toch kunnen rechtvaardigen.
Ook het bevoegd gezag (het bestuur) kan naar de commissie stappen als de MR instemming weigert. Daarom is het goed om het verschil in toetsing tussen advies- en instemmingsrecht te begrijpen.
Ons advies aan de MR
Wij raden de MR aan om bij elk belangrijk besluit alvast rekening te houden met een mogelijk geschil. Zet argumenten altijd duidelijk op papier. Houd ook goed bij welke stappen er zijn gezet en waarom. Zo bouwt de MR een sterk dossier op voor als het ooit nodig is.
Praktijkvoorbeeld:
Een MR stemt niet in met een nieuwe lessentabel, omdat hierdoor de werkdruk voor docenten toeneemt. De schoolleiding kan dan kiezen: het voorstel aanpassen of het voorleggen aan de geschillencommissie. Vaak wordt alsnog gezocht naar een oplossing waar iedereen zich in kan vinden.
Instemmingsrecht en het formatieplan
Het formatieplan beschrijft hoeveel personeel er op school is en hoe dat verdeeld wordt over de klassen en taken. De personeelsgeleding van de MR heeft instemmingsrecht op dit plan. De oudergeleding meestal niet.
Voorbeeld: Een basisschool wil meer onderwijsassistenten inzetten en meer LIO-studenten voor de groep plaatsen. Dit is een grote wijziging in de formatie. De MR mag daarover instemmen. Stemmen ze niet in, dan kan de wijziging niet doorgaan.
Instemming en de groepsindeling
Als de indeling van de groepen voortkomt uit een beleidswijziging, zoals het structureel combineren van groepen, dan is het beleid wél instemmingsplichtig.
Stel dat een school vanaf volgend jaar alle groepen 3 en 4 wil combineren. Niet als tijdelijke oplossing, maar als vast beleid. Dit soort beslissingen hebben invloed op werkdruk, klassensamenstelling en kwaliteit. De MR moet daarmee instemmen.
Adviesrecht bij de benoeming van een directeur
Voor het benoemen van een nieuwe interim-directeur geldt adviesrecht. De MR heeft geen vetorecht, maar mag wel invloed uitoefenen op het profiel en de selectie.
Bijvoorbeeld: De MR vindt dat de voorgedragen directeur weinig ervaring heeft met een kindcentrum leiden. Ze adviseren negatief. Het bestuur mag alsnog tot benoeming overgaan, maar moet uitleggen waarom zij het advies naast zich neerlegt.
Het is verstandig als de MR al vroeg betrokken wordt bij het opstellen van het profiel en bij de sollicitatieprocedure. Zo vergroot je het draagvlak én de kans op een succesvolle benoeming.
Tot slot: blijf scherp en betrokken
Instemmingsrecht is geen formaliteit, het is een wettelijk recht. Gebruik het dus bewust. Vraag altijd door als je iets niet begrijpt. Laat je niet onder druk zetten om snel akkoord te gaan. Je rol in de MR is belangrijk voor de kwaliteit van het onderwijs en het werkplezier van collega’s.
Wil je beter leren omgaan met je instemmingsrecht, oefenen met voorbeelden of weten wat je rechten zijn? De AOb biedt diverse trainingen op maat en open cursussen. Kijk op www.aobmedezeggenschap.nl/cursussen voor meer informatie of om je aan te melden. Ook het MR-servicepakket kan je hierbij ondersteunen.
